دلایل براورده نشدن حاجت

دلایل برآورده نشدن حاجت

دلایل برآورده نشدن حاجت چیست؟ مگر نه این که در روایات آمده است: هر کس قبل و بعد از دعا صلوات بفرستد یا پس از نماز واجب دعا کند، دعایش مستجاب است، پس چرا دعای من مستجاب نمی شود؟

پاسخ: دعا، نوعی عبادت، خضوع و بندگی در برابر خداوند متعال است و همانند عبادات دیگر، اثر تربیتی و تکاملی بر انسان می گذارد. انسان به وسیله دعا، شایستگی بیشتری برای درک فیض خداوند پیدا می کند;

زیرا موهبتهای الهی، برحسب استعدادها و لیاقتها تقسیم می شود، هر قدر استعداد و شایستگی بیشتر باشد، سهم بیشتری از آن مواهب نصیب انسان می گردد.

امام صادق(علیه السلام) می فرماید: «نزد خداوند مقاماتی است که هیچ کس بدون دعا به آن نمی رسد»

^[1] و امام کاظم(علیه السلام)می فرماید

: «دعا کنید; زیرا دعا و درخواست از خدای عزوجل، بلا را ردّ می کند

...»^[2] پس نتیجه می گیریم که دعا نوعی کسب قابلیت برای تحصیل سهم زیادتر از فیض بی پایان پروردگار است; البته دعایی به هدف اجابت می رسد که شرایط لازم در آن و «دعا کننده» و «مطلبی که مورد تقاضا است» وجود داشته باشد.^[3]

خداوند متعال بر اساس وعده ای که در قرآن داده است، دعای دعاکننده را مورد اجابت خویش قرار می دهد: «ادعونی استجب لکم» (غافر، 60) لیکن استجابت هر دعا به حسب نوع دعا و دعاکننده متفاوت است.

امّا تأخیر استجابت دعا، ممکن است به خاطر وجود موانع و یا عدم شرایط لازم باشد.

برخی از موانع استجابت دعا عبارتند از:

1. تکذیب آیات الهی; (فرقان، 77); 2. نشناختن خداوند و ادا نکردن حق او; 3. ناسپاسی در برابر نعمت های الهی; 4. در نظر داشتن عیب های مردم; 5. دوست شدن با شیطان; 6. طلب نکردن از خدا; 7. معصیت الهی و...^[4]

برخی شرایط استجابت دعا یا به تأخیر نیفتادن آن عبارتند از:

1. رعایت خصوصیاتی به هنگام دعا کردن; از جمله: حمد خدا، یاد نعمت او، شکر او، درود بر پیامبر(صلی الله علیه وآله)، یادآوری گناهان، توبه.^[5]

2. اعمال صالح ناشی از ایمان; که محور اصلی پذیرش دعاست. (آل عمران، 190 ـ 194)

3. شناخت خدا، شستشوی قلب و دل، جلب رضایت او و توجه کامل به هنگام دعا.

4. مضطرّ بودن واقعی; حتی در حالت عادی. (نمل، 62)

5. دعا توأم با تضرع و مخفیانه بودن. (اعراف، 55)

6. اصرار در دعا، نام بردن چیز مورد نظر، در نظر گرفتن اوقات مخصوص، گریه کردن، هر چند کم باشد، برای همه مؤمنان دعا کردن.^[6]

در این زمینه از مجموع آیات و روایات به چند نتیجه کلی می توان دست یافت:

1. خداوند مهربان وعده داده است، در صورتی که بنده اش چیزی از او بخواهد، اجابت نماید و قطعاً خُلف وعده نمی کند: «وَ مَنْ أَوْفَی بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ». (توبه، 111)

2. خداوند به اقتضای سلطنت و قدرتی که بر قلب انسان دارد، «وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ; (انفال، 24) و بدانید که خداوند بین شخص و دل او حایل می شود.» قادر است هرگونه تصرفی را بدون هیچ مانعی، اِعمال نموده، دعای بنده اش را اجابت نماید; امّا در عین حال، اجابت، مشروط است.

3. هدف از دعا کردن یا صرفاً تقرب به درگاه الهی و یا برآورده شدن حوایج مادی و معنوی است.

4. استجابت دعا، دو حالت دارد: 1. در اسرع وقت اجابت می شود; 2. با تأخیر اجابت می شود. در این صورت نیز یا در دنیا و یا در آخرت است. تأخیر در دنیا، زود هنگام و یا دیر هنگام است.

صورت اول: در جایی است که، تمامِ شرایط، موجود و موانع، مفقود باشد.

صورت دوم: تأخیر در دنیا، چه زود و چه دیر هنگام، ممکن است به خاطر چند امر باشد:

1. حکمت الهی که ما نمی دانیم: «وَءَاتَـکُم مِّن کُلِّ مَا سَأَلْتُمُوهُ;(ابراهیم،34) و قسمتی از آن چه از او خواسته بود، به شما داد.»; 2. احتمال دارد سود آن چه بعداً اعطا می شود، بیشتر از آن چه فعلا تقاضا شده است، باشد; 3. تأخیر دعا تا آخرت ممکن است به خاطر اهتمام مؤمن به دینش باشد تا در صورت اجابت در دنیا دینش تباه نگردد; 4. ممکن است به خاطر این باشد که خدا دوست دارد صدای بنده اش را بیشتر بشنود تا ثواب بیشتری به او بدهد; 6. تأخیر، چه در دنیا و چه در آخرت، ممکن است به خاطر آزمایش باشد.

تذکر: موارد ذکر شده، همه آن چه در قرآن و روایات درباره دعا آمده، نیست; بلکه مباحث مهم در اصل پرسش است.